Toespraak van Zijne Majesteit de Koning ter gelegenheid van de 75ste nationale bedevaart van het Fort van Breendonk

Ze zijn gebroken, vernederd, gefolterd, weggevoerd, geëxecuteerd. De gevangenen van Breendonk hebben het allemaal moeten ondergaan. Slachtoffers van een ideologie van haat, met als doel hen van alles te beroven, tot hun waardigheid toe.

Op deze 75ste verjaardag van de Bevrijding brengen wij hulde aan het heldhaftig optreden van de geallieerde troepen en onze talrijke landgenoten en verzetsmensen, die door hun moed en opoffering een einde hebben gemaakt aan de naziterreur.

Hier, in het kamp van Breendonk, hebben wij de plicht ons de gruweldaden voor de geest te halen, zoals ze hier werden gepleegd, in al hun wreedheid. Maar evenzeer moeten we ons herinneren hoe na de oorlog een lange weg is afgelegd van verzoening, het opnemen van verantwoordelijkheid en heropbouw, samen mèt overlevenden en slachtoffers. Dankzij hen zijn we ons er intens van bewust kunnen worden welke verwoesting een ideologie van haat kan aanrichten. Dankzij hen en samen met hen blijft het verleden diep in ons geheugen gegrift.

Om onze verantwoordelijkheid voor de toekomst te kunnen opnemen moeten we die herinnering voor altijd levend houden, zeker nu we langzaamaan afscheid nemen van de generatie die de Tweede Wereldoorlog heeft meegemaakt. Want de toekomst bouw je op de zin die je geeft aan het verleden.

We mogen niet vergeten dat haat en geweld beginnen bij het gedogen, uit lafheid, gemakzucht, opportunisme. Wanneer je hier in Breendonk staat, kun je je herbronnen, nadenken over jezelf en je de vraag stellen: “Wat ben ik bereid te aanvaarden, voor het mij verontwaardigt?” We mogen niet toelaten dat haat en geweld zich in ons en rondom ons ontwikkelen. We weten immers waartoe ze kunnen leiden. De ander met de vinger wijzen, stigmatiseren, in hokjes opsluiten, uitsluiten – daarmee ontneem je de mens zijn recht op respect en eigenwaarde.

Het volstaat niet om “Dit nooit meer!” te roepen. Het beste tegengif voor geweld en vernedering is ervoor te zorgen dat de waardigheid en het zelfrespect van elkeen zich ten volle kunnen ontplooien. Daar begint de eerbied voor de fundamentele rechten van ieder mens. Zo kunnen we inclusieve projecten op gang brengen.

Na de oorlog hebben we ons groot Europees project aangevat, steunend op verzoening en eerbied voor de rechten van de mens. Het Europa van vandaag is het resultaat van de bewustwording van de menselijke kwetsbaarheid. Maar wij hebben ook luid en krachtig ons geloof in de mens geuit en in de democratie die er borg voor staat.

Onze democratie is kwetsbaar. Daarom moeten we waakzaam blijven en ons er voortdurend voor blijven engageren.

U allen die zich hier inzetten om voor toekomstige generaties de herinnering levend te houden: mijn oprechte gelukwensen en dank voor het mooie werk dat u hier levert.  Breendonk leert ons de waarde van moed en weerbaarheid. Ik hoop van harte dat al wie deze hoogst symbolische plaats bezoekt doordrongen raakt van de wil om in welke omstandigheden ook, respect te tonen voor zijn medemens en zorg te dragen voor onze democratie.

Enkel het gesproken woord telt.