Toespraak van Zijne Majesteit de Koning op de Frankfurter Buchmesse

Toespraak van Zijne Majesteit de Koning der Belgen
op de ontmoeting met Vlaamse en Nederlandse schrijvers
ter gelegenheid van de Frankfurter Buchmesse
Frankfurt, 18 oktober 2016.

Mijnheer de Minister-president, Mijnheer de Minister,

Waarde schrijvers, Dames en Heren,

Het verheugt me vandaag bij u te zijn en samen de opening bij te wonen van de Buchmesse.

In een tijdperk van snelle en ingekorte communicatie, wordt de taal al te vaak summier en zonder nuances gebruikt. Met onze aanwezigheid op deze boekenbeurs, de grootste ter wereld, willen we samen eer betuigen aan al diegenen die het welgekozen woord koesteren. De taal, als weerspiegeling van een leefwereld en een geschiedenis. Als medium voor het overdragen van kennis en wijsheid. Als trefpunt en groeibodem voor de rijkdom van de menselijke ziel.  

Straks zal ik aan Koning Willem Alexander het Verzameld Werk van Willem Elsschot schenken. In zijn meest bekende novelle, ‘Kaas’, vergelijkt Elsschot de stijl met de muziek, die – en ik citeer – “gegroeid is uit de menselijke stem waarmede gejuicht en geklaagd werd vóór dat zwart op wit bestond”. Zo stelt hij het schrijven voor als “een kwestie van intensiteit, van maat en harmonie, van rustpunten, een afwisseling van gejubel met lento's en gongslagen, van eenvoud en oprechtheid met sardonisch grijnzen”. Hij spreekt ook van de doelgerichtheid van de schrijfkunst, waarbij “wat niet volstrekt nodig is, streng geweerd moet worden”, en van spontaneïteit, want “men kan proberen een brood te bakken, maar men probeert geen schepping”.

Wij zijn U als schrijvers dankbaar. Schrijvers vertellen over leven en dood, over geluk en ongeluk. Zij houden ons een spiegel voor de ogen maar verruimen ook ons gezichtsveld. Zij helpen ons nadenken. Zij kunnen beelden in woorden omzetten. Zij proberen onze realiteit en onze denkwereld met alle kleurschakeringen weer te geven. Zij doen ons zo inzien dat het leven niet zwart of wit is, en ook niet zinloos is, dat men er een zin in kan vinden, soms door onvoorziene wegen te bewandelen, die we zonder hen niet eens zouden ontdekt hebben.

Vlaanderen en Nederland zijn dit jaar samen de Eregasten van de Buchmesse. Wij delen dezelfde taal. België en Nederland beïnvloeden elkaar voortdurend op cultureel en maatschappelijk vlak. Over de eeuwen heen hebben België en Nederland het altijd beter gehad wanneer ze samenwerkten. Volgende maand brengen de Koningin en ik een Staatsbezoek aan Nederland om deze nauwe banden stevig aan te snoeren.

Bijna een kwarteeuw geleden, in 1993, opende ik samen met Kroonprins Willem-Alexander het Paviljoen voor het Vlaams-Nederlandse Schwerpunkt op de Buchmesse. Het was een belangrijke etappe, maar sindsdien is er een heel stuk weg afgelegd.

Samen staan we meer dan ooit sterk. Wat we delen bezit een meerwaarde, die tot ver buiten de grenzen van ons taalgebied erkend wordt. Het Eregastenschap op de Buchmesse biedt de Nederlandstalige letteren een nieuwe, welverdiende gelegenheid tot verdere uitstraling.

Ik nodig u uit om samen met mij het glas te heffen op de gedeelde toekomst van de Vlaamse en Nederlandse literatuur in de wereld.

Ik dank u.