Toespraak van Zijne Majesteit de Koning bij het staatsbanket aangeboden door Zijne Excellentie Marcelo Rebelo de Sousa

Mijnheer de President,

De Koningin en ik zijn deze ochtend aangekomen en hebben op weg naar onze officiële ontmoetingen al een heerlijke voorproef gekregen van uw prachtige hoofdstad. Wij danken u voor de hartelijke ontvangst en de fijne woorden die u zojuist tot ons heeft gesproken.

Het bezoek dat deze ochtend begon in het klooster van de Hiëronymieten, ons naar de kathedraal van Santa Maria Maior, de Sé van Lissabon, bracht en deze avond eindigde in het Paleis van Ajuda, omvat acht eeuwen Portugese geschiedenis, de geschiedenis van een groots en ondernemend volk dat onverschrokken verre horizonten opzocht.

Dit bijzonder tijdperk in de geschiedenis werd gekenmerkt door de hechte banden tussen onze landen. Met name vanuit onze contreien kwamen kruisvaarders uw eerste koning Alfonso Henriques te hulp bij de herovering van Lissabon. De graaf van Vlaanderen, Filips, trad in het huwelijk met de koningsdochter Mathilde. In de daaropvolgende eeuwen werden onze landen bestuurd door dezelfde families, die onderling huwelijken zijn blijven aangaan. Er loopt Portugees bloed door mijn aderen en mijn eigen overgrootmoeder Koningin Elisabeth sprak vloeiend Portugees.

De overzeese handel die onze grote havensteden verbindt, gaat ver terug en bezorgde hen wederzijds luister en aanzien. De vriendschapsbanden tussen onze volken zijn altijd blijven bestaan en tot op heden verwelkomen wij van harte elkaars burgers. Op beslissende momenten in de geschiedenis leverden onze soldaten samen strijd en dat doen ze nu nog waar hun inzet nodig is. Nu we herdenken dat honderd jaar geleden de wapens zwegen, wil ik uitdrukkelijk hulde brengen aan de vele Portugese soldaten die ten strijde trokken en zelfs hun leven opofferden voor de bevrijding van België.

Portugal, dat zijn de ogen waarmee Europa naar het Westen kijkt, of de blik waarin het lot en de bestemming van Europa besloten liggen. Deze woorden van Pessoa drukken de onweerstaanbare aantrekkingskracht van de oceaan uit. Vanuit de lucht het goudkleurige water van de Mar da Palha zien en de statige Vasco da Gama-brug met in de verte de Cabo da Roca, het meest westelijke punt van het Europees continent, "waar de aarde eindigt en de zee begint", doet onvermijdelijk denken aan de grote zeevaarders die vijfhonderd jaar geleden de grenzen van de bekende wereld verlegden. De u zo vertrouwde oceaan maakte uw wereld groter en bracht u in contact met vele culturen en talen. En ook vandaag nog voedt zij het engagement waarmee u zich onverdroten inzet voor het behoud van de oceanen en de duurzame exploitatie van de natuurlijke rijkdommen.

Het Portugese volk is een volk dat er wonderlijk in slaagt moed met een zachte natuur te verenigen. In de loop van zijn geschiedenis en ook de voorbije vijftig jaar, heeft het nooit zijn geloof in een betere toekomst verloren.  Het is die innerlijke kracht die het land heeft geholpen de democratie te veroveren, lid te worden van de Europese Unie en tot de eurozone toe te treden en waardoor het de voorbije wereldwijde financiële crisis te boven is gekomen. Het is met diezelfde kracht dat uw landgenoten die zich elders vestigen, zich telkens weer aanpassen en integreren.

Zou het kunnen dat "saudade" altijd de onderliggende factor van deze weerbaarheid en dit welvaren is geweest en zal blijven, deze vorm van geluk die de grote dichter Camões omschreef als "een geluk dat niet van deze wereld is", een samengaan van wijsheid en hoop, van het leed om wat ons door de handen is geglipt of net buiten handbereik bleef en van dat waarin de mens zichzelf telkens weer overstijgt.

Het is net deze kracht die Europa en de wereld zo hard nodig hebben. Portugal is inmiddels al meer dan dertig jaar een bezield en constructief lid van de Europese Unie, een pleitbezorger van een betere werking van de Unie en van de noodzakelijke hervormingen. Portugezen en Belgen vinden elkaar in de stellige overtuiging dat alle Europese landen een gemeenschap van waarden vormen. Tot op vandaag vervullen uw landgenoten hoge ambten bij de Europese instellingen. En ook aan het hoofd van de Verenigde Naties vervult een landgenoot zijn ambt met dezelfde betrokkenheid en daadkracht.

Mijnheer de President,

Het doet de Koningin en mezelf en alle leden van de delegatie bijzonder veel genoegen dat wij met u de diepe vriendschap tussen onze beide volken mogen vieren. Wij danken u ook voor het veelzijdige programma dat voor dit bezoek is samengesteld.

Om het met de woorden van uw beroemde landgenoot Saramago te zeggen: "Het einde van een reis is gewoon het begin van een nieuwe, (…). Altijd weer terugkeren op de stappen die je al hebt gezet om weer nieuwe paden in te slaan. Altijd weer de reis van vooraf aan beginnen. Altijd." Dit staatsbezoek is een fragment uit het eeuwenoude en gedeelde parcours van onze landen. Daarmee bundelen we onze krachten om verder te bouwen aan de toekomst. In deze zekerheid vraag ik u op te staan om een toast uit te brengen.

Dames en heren,

Mag ik u vragen het glas met mij te heffen op de gezondheid van de President van Portugal.